20 oktober markeerde het begin van het onderzoek van onder andere AMS Institute en het Responsible Sensing Lab naar effectieve en inclusieve communicatie over sensoren in de openbare ruimte. Samen met een groep landelijke partners zetten de organisaties hiermee in op meer bewustzijn over het gebruik van slimme systemen in de stad om zo democratische waarden te waarborgen. Op dit moment ontbreekt het nog aan een standaardaanpak, terwijl het van groot belang is om burgers goed te informeren over de keuze en inzet van sensoren en interactie – inspraak en tegenspraak – tussen overheid en burgers te bevorderen. Het Living Lab Scheveningen van de Gemeente Den Haag heeft zich hier bij aangesloten.
Het gebruik van ‘smart city’ toepassingen neemt toe. Zo worden er sensoren gebruikt bij het monitoren van drukte in de stad, het opladen van elektrische auto’s, het managen van afval en het handhaven van openbare orde en veiligheid. Dit maakt de stad in veel gevallen leefbaarder voor haar bewoners en leidt tot meer efficiëntie. De vraag is of burgers zich eigenlijk wel bewust zijn van al deze systemen en de impact die ze hebben.
Effectieve en inclusieve communicatie om democratie te waarborgen
Veel van deze smart city systemen zijn onzichtbaar en lastig te begrijpen. De communicatie over sensoren verschilt per stad, dit kan verwarring oproepen bij burgers. Daarnaast zou het inefficiënt zijn als elke provincie en stad los van elkaar aan de slag gaat om dit te verbeteren.
“Verkeersborden in Nederland zijn voor iedereen herkenbaar en begrijpelijk. Als iedere stad deze zelf zou vormgeven, zou het een rommeltje worden. Met dit project willen we toewerken naar net zo’n duidelijke, landelijke communicatiestandaard voor sensoren.” -– Thijs Turèl, initiatiefnemer Responsible Sensing Lab bij AMS Institute
Bewustzijn en controleerbaarheid zijn essentieel voor een goed functionerende democratie. Alleen als burgers zich bewust zijn van slimme toepassingen en deze systemen duidelijk worden toegelicht is het mogelijk voor hen om vragen te stellen en eventuele ongewenste situaties aan de kaak te stellen. Bijzonder aan dit onderzoeksproject is de empirische aanpak: bijvoorbeeld door onder andere direct op straat te onderzoeken wat wel en wat niet werkt voor inwoners en voorbijgangers en te vragen aan welke informatie er behoefte is.
Landelijke aanpak
Het wetenschappelijk en ontwerpend onderzoek is een samenwerking tussen AMS Institute, Gemeente Amsterdam, Gemeente Rotterdam, Gemeente Utrecht, Gemeente Den Haag, Provincie Noord-Brabant en Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De samenwerking duurt een jaar. De komende tijd zal in het teken staan van kennisontwikkeling. Op lange termijn is het doel een landelijke standaardaanpak te formuleren op het gebied van communicatie over sensoren.
“Gemeenten willen transparant zijn over de inzet van sensoren én een mooie, rustige buitenruimte. Dat kan tegelijk en in dit traject leren we hoe!” Dirk van Brederode – Manager Publieke Waarden, VNG
Het onderzoek blijven volgen kan via de projectpagina Communicatie over en interactie met sensoren.
